Voor de beste ervaring schakelt u JavaScript in en gebruikt u een moderne browser!
Je gebruikt een niet-ondersteunde browser. Deze site kan er anders uitzien dan je verwacht.
daphne van der pas
Daphne van der Pas, universitair docent Politicologie

Daphne van der Pas is universitair docent bij de afdeling Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Haar onderzoek richt zich op het snijvlak tussen media en politiek, politieke ondervertegenwoordiging, politiek leiderschap, en gender in de politiek. We vroegen haar in hoeverre wij ons als kiezer door genderstereotypen laten leiden, en welke rol media hierin spelen.

Klassieke genderstereotypen worden snel aangepast

‘Hele algemene en klassieke stereotypen van vrouwen zijn dat zij zorgzamer zijn, meer voor anderen klaar staan, emotioneler en meer gericht op communicatie. Mannen zouden meer instrumenteel zijn, doelgericht en handelend. We zien echter dat mensen deze stereotypen snel kunnen aanpassen als iemand in een bepaalde rol komt waaruit ze andere informatie en andere stereotypen halen. Een zakenvrouw wordt bijvoorbeeld niet sterk vanuit die klassieke man/vrouw stereotypen bekeken, maar veel meer die rond de zakenwereld. Dit geldt ook voor politici.’     

Welke stereotypen hebben mensen doorgaans van politici?

‘Je ziet dat er negatieve en positieve stereotypen zijn. Aan de ene kant is er veel cynisme ten aanzien van politici en kunnen ze als oneerlijk en geniepig worden gezien. Aan de andere kant hebben mensen weer hoge verwachtingen van politici, en moeten ze welbespraakt zijn, goed kunnen speechen en daadkrachtig zijn. Uit ons onderzoek in Duitsland weten we dat die negatieve stereotypen iets meer voor mannelijke politici gelden, zij worden daar bijvoorbeeld vaker als “zakkenvullers” gezien. Vrouwelijke politici krijgen wat eerder het stempel best capabel te zijn. Uit ons onderzoek in de Verenigde Staten blijkt dat stereotypen van vrouwelijke politici beter zijn geworden in de afgelopen tien jaar, en die van mannen juist erg cynisch.'

Maakt het Nederlanders uit of een politicus een man of vrouw is?

‘In Nederland hebben we onderzocht welk vertrouwen mensen hebben in politici en of het dan uitmaakt of dit een man of vrouw is. Voor de meeste kiezers blijkt dit niet uit te maken, slechts voor een kleine groep kiezers wel. Uit onderzoek dat we vorig jaar publiceerden, bleek dat alleen rechts-populistische kiezers een voorkeur hebben een voorkeur voor mannen. Ook weten we dat mensen aan de meer conservatieve kant weinig zien in maatregelen om meer vrouwen in de politiek te krijgen, en dat meer linkse kiezers juist van mening zijn dat het belangrijk is dat er meer vrouwelijke politici zijn.'

Hoe zet de media vrouwelijke versus mannelijke politici neer?

‘De media spelen een belangrijke rol in hoe wij politici zien. In het algemeen zien we dat vrouwen niet structureel negatiever worden neergezet en het merendeel van mediaberichtgeving neutraal is. Bij vrouwelijke politici kan het relatief wel vaker over hun uiterlijk en familie gaan. Denk bijvoorbeeld aan de hoeveelheid media-aandacht die er was voor het jonge moederschap van Jacinda Ardern, de voormalig premier van Nieuw-Zeeland. In hoeverre vrouwelijk politici hier het beste op kunnen reageren of hun voordeel mee kunnen doen, meebuigen of tegen verzetten, dat is nog vrij onduidelijk.’

In West-Europa worden vrouwelijke politici veel meer genegeerd

‘Ook geldt dat de hoeveelheid aandacht die je als politicus krijgt uitmaakt, hoe krijg je anders je boodschap goed zichtbaar. We hebben onderzocht in hoeverre vrouwelijke politici net zo veel aandacht krijgen als hun mannelijke collega’s. In de VS en Canada is die aandacht vrij evenredig, maar in West-Europa worden vrouwelijke politici opvallend meer genegeerd. Zelfs na een herhaling van de studie vonden we dit resultaat in onder andere Nederland, Duitsland en Frankrijk.'

Media kunnen als onveilige omgeving worden gezien

‘Hoe verklaren we dit? Het zou kunnen zijn dat journalisten vrouwelijke politici negeren, bijvoorbeeld omdat ze denken dat ze er minder toe doen. Het kan natuurlijk ook van politici zelf komen en dat ze bewust de media mijden, bijvoorbeeld door slechte ervaringen. Zo toonde een studie onder vrouwelijke politici naar hun omgang met media, dat veel van hen media een onveilige omgeving vonden. Voor social media kan dit nog sterker gelden, waar vrouwelijke politici vaak veel meer negatieve reacties krijgen, vooral als ze ook nog tot een minderheidsgroep horen.’

Dr. D.J. (Daphne) van der Pas

Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen

Programmagroep: Challenges to Democratic Representation